Norm Denetimi Basın Duyuruları

İtiraz Konusu Kurallar

İtiraz konusu kurallarda, yanan ya da ağır hasara uğrayan veya uğraması muhtemel olan binalarla imar planları gereğince kamulaştırılmasında zorunluluk bulunan yerlerdeki binalarda oturan ailelerde, karı veya kocadan herhangi birisinin o yerde aynı cins müstakil hasarsız başka bir binası veya dairesi olması durumunda diğer eş hak sahiplerinin 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun’da belirtilen konut edindirme ya da kredi imkânlarından faydalanamayacakları düzenlenmiştir.

Başvuru Gerekçesi

Başvuru kararında özetle; itiraz konusu kurallarla afet nedeniyle yapısı ağır hasar alan veya yıkılan bir kimsenin 7269 sayılı Kanun’da öngörülen imkânlardan sadece eşine ait hasarsız yapı bulunduğu gerekçesiyle mahrum bırakılmasının mülkiyet hakkıyla bağdaşmadığı, eşe ait yapının edinilme şekli ve zamanıyla ilgili olarak herhangi bir ayrım yapılmayarak 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda öngörülen mal rejiminin gözardı edildiği, bu durumun boşanma hâlinde mağduriyete neden olacağı, ayrıca hak sahipliği için eşe ait o yerde aynı cins hasarsız bir daire veya bina olmaması şartı getirilmekle birlikte “…o yer…” ibaresinin belirsiz olduğu, hak sahipliğinin tespiti bakımından idareye geniş bir takdir yetkisinin tanındığı belirtilerek kuralların Anayasa’ya aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

Mahkemenin Değerlendirmesi

7269 sayılı Kanun’un 29. maddesinin itiraz konusu kuralların da yer aldığı dördüncü fıkrasında o yerde kendisine veya eşine ait aynı cins müstakil hasarsız bir konutu olan ailelerin anılan Kanun’da devletten inşaat kredisi almak veya devlet tarafından afetzede aileler için yapılan veya yaptırılan konutlardan birini almak şeklinde düzenlenen yardımdan faydalanamayacakları düzenlenmiştir. Söz konusu fıkrada yer alan itiraz konusu “…o yerde…” ibaresinin tabi afetler nedeniyle yıkılan, yanan veya ağır hasara uğrayan veya uğraması muhtemel olan binaların ya da imar planları gereğince kamulaştırılmasında zorunluluk bulunan binaların bulunduğu köy, belde, belediye gibi yerleşim yerlerini ifade ettiği anlaşılmıştır. Bu itibarla itiraz konusu “…o yerde…” ibaresinin belirsiz ve öngörülemez nitelikte olduğu söylenemez. Nitekim, yargı kararlarında da o yerde ibaresinin yıkılan, yanan veya ağır hasara uğrayan veya uğraması muhtemel olan binalarla imar planları gereğince kamulaştırılmasında zorunluluk bulunan yerlerdeki binaların bulunduğu yer sınırı olarak kabul edildiği görülmüştür.

Kurallarla öngörülen imkân, Kanun’un 29. maddesi kapsamında sayılan afetler nedeniyle barınma imkânından yoksun kalan hak sahibi ailelerin acil konut ihtiyaçlarını gidermek için öngörülmüş bir sosyal yardım olup kişilerin barınma ihtiyaçlarının karşılanması amaçlanmaktadır. Afet nedeniyle barınma ihtiyacından yoksun kalan kişilere kalıcı konut imkânı sağlanmasının söz konusu amaca uygun bir düzenleme olduğu açıktır. Öte yandan kurallarla konut yardımının konutu hasar gören kişilerin tamamına değil devletin mali kaynaklarının sınırlılığı gözetilerek Kanun’un 29. maddesi kapsamında kalan binaların bulunduğu yerde başkaca hasarsız konutu olmayan ailelere tanındığı anlaşılmıştır.

Afetin meydana geldiği veya gelmesi muhtemel olan yerlerde bir an önce olağan hayat düzenine dönülmesinin sağlanması amacıyla konut imkânından tamamen yoksun kalan ailelere öncelik tanınması ve bu ölçütün belirlenmesinde kendisinin yanında o yerde -edinme şekline bakılmaksızın- eşe ait aynı nitelikte hasarsız konutun bulunup bulunmadığının dikkate alınması kanun koyucunun takdir yetkisi kapsamındadır. Dolayısıyla kuralların devletin konut hakkından kaynaklanan pozitif yükümlülüğüyle bağdaşmayan bir yönü bulunmamaktadır.

Anayasa Mahkemesi açıklanan gerekçelerle kuralların Anayasa’ya aykırı olmadığına ve itirazın reddine karar vermiştir.